Porijeklo i historija

PORIJEKLO I HISTORIJA– Bošnjaci Sandžaka su južnoslovenskog porijekla i predstavljaju dio jedinstvenog nacionalnog korpusa sa Bošnjacima Bosne i Hercegovine. Bošnjaci, kao i drugi narodi Balkana, nastali su miješanjem doseljenih slavenskih plemena sa zatečenim stanovništvom na Balkanu i drugim narodima koji su u narednim stoljećima živjeli u Bosni i bili tokom vremena asimilirani.

Državni embrion koji je nastao u gornjem i srednjem toku rijeke Bosne postepeno se širio na susjedne oblasti. Srednjovjekovnom bosanskom državom vlada dinastija Kotromanića čiji su najznačajniji predstvnici bili Ban Kulin (1180-1204), Stjepan II Kotromanić (1314-1353) koji je udvostručio teritoriju bosanske države i svojevremeno najmoćniji južnoslovenski vladar Tvrtko I Kotromanić (1353-1391) koji se sa ponosom tituliše kao „kralj Srbije, Bosne, Dalmacije, Hrvatske i Primorja''. Već od 1373. godine veći dio današnjeg Sandžaka se nalazi u sastavu bosanske države.

Bosansko kraljevstvo 1463. godine osvajaju Osmanlije, a Hercegovinu 1482. godine.
U periodu od 1455. do 1465.godine područje Novopazarskog sandžaka je ušlo u sastav Osmanlijskog carstva, kao dio Bosanskog sandžaka, a od XVI stoljeća Bosanskog pašaluka. Bosanski sandžak se dijelio na vilajete, a jedan od njih je bio Novopazarski vilajet.

Najznamenitija ličnost ovoga vremena je osnivač Novog Pazara Isa-beg Ishaković.
Sve do 1877. godine Novopazarski sandžak je bio šesti, najistočniji sandžak Bosanskog pašaluka. Osmanlijsko carstvo u strahu od mogućnosti da pri okupaciji Bosne i Hercegovine Austro-Ugarska može okupirati i Novopazarski sandžak, odvaja Sandžak od Bosne i pripaja ga noformiranom Kosovskom vilajetu u čijem sastavu ostaje sve do Balkanskih ratova.

Poslije Balkanskih ratova karta Balkana se mijenja. Novi Pazar, Tutin, Sjenica, Prijepolje, Priboj i Nova Varoš ulaze u sastav Kraljevine Srbije.
Tokom svjetskih ratova, Prvog i Drugog, Bošnjaci su učestvovali kao vojnici u sastavu vojske Kraljevine Srbije i partizanskih jedinica. U Prvom svjetskom ratu su se istakli pri junačkoj odbrani Beograda 1915.godine. Kao đurumlije – dobrovoljci su slati na rusko-tursko ratište. Većina njih je izginula na frontu u Galiciji. U Drugom svjetskom ratu u okviru antifašističkog otpora i posebno 37. sandžačke divizije učestvovalo je oko 15.000 Bošnjaka.

Po završetku Drugog svjetskog rata teritorija Sandžaka je podjeljena između Republike Srbije i Republike Crne Gore. Zbog toga, i nakon ukidanja školstva na bosanskom jeziku, u čitavom XX stoljeću zabilježeno je iseljavanje bošnjačkog stanovništva u Tursku, Ameriku i druge zapadnoevropske zemlje.

JEZIK Bošnjaka je bosanski. Jezičko nasljeđe sandžačkih Bošnjaka vezuje se za najkarakterističnije osobine bosanskog jezika kao što su raširena upotreba turcizama i suglasnika h. Najpoznatiji pisani dokument bosanskog jezika je Povelja Kulina Bana iz XII stoljeća.

PISMO Bošnjaka od perioda austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine je latinica.
U bosanskoj kulturnoj historiji značajnu i nezaobilaznu ulogu imalo je bosansko srednjevjekovno pismo bosančica (bosanska brzopisna ćirilica) i arebica, tj. arapsko pismo prilagođeno glasovnim potrebama bosanskoga jezika.

VJERA Bošnjaka je islam. Tokom srednjeg vijeka stanovništvo Bosne je pripadalo najvećim dijelom Crkvi bosanskoj čiji su vjernici poznati pod imenom bogumili ili patareni, i dijelom katoličkoj i pravoslavnoj crkvi. Dolaskom Osmanlija pokoreno stanovništvo je bilo izloženo procesu islamizacije. Vjerska tolerancija Osmanlija i izvjesne sličnosti bogumilstva sa islamom su bile od presudnog značaja u procesu masovnog primanja islama od strane „dobrih Bošnjana''.

Islamsko učenje je izloženo u svetoj knjizi muslimana Kur'anu, koji je ujedno i zbornik islamskih vjerskih obreda i zakona. Uz Kur'an značajan oslonac islamske vjere čini hadiska tradicija ili predaja, odnosno obavjest o postupcima ili izrekama poslednjeg Božijeg poslanika Muhameda i njegovih drugova (ashaba).

Pripadnici islama svoje vjerske obaveze izvršavaju ili u svojim domovima ili u sakralnim objektima: džamijama, mesdžidima (omanje džamije najčešće bez minareta i mimbera), derviškim tekijama ili na otvorenom prostoru, na tzv. musalama.

NACIONALNI BLAGDANI su Ramazanski i Kurban-bajram kao tradicionalni narodni blagdani, 11. maj Dan bošnjačke nacionalne zastave, 20. novembar Dan ZAVNOSA ili Sandžaka i 11. juli kao Dan sjećanja.